De jonge vrouw met bloemen in het haar
Het is een zomerse julidag in 2015. Evelien Makkink, dan 28 jaar, is net klaar met haar werk in de zorg. Het is al 22.30 uur en ze twijfelt over de weg naar huis; zal ze de afgelegen route langs het water nemen, of de iets langere route door de woonwijken met stoplichten? Ze kiest voor de laatste optie. Ze fietst weg van het verzorgingstehuis en dan verdwijnt ze in een groot, zwart gat waar ze pas 12 weken later uit wakker wordt.
Evelien wordt bij het eerste stoplicht aangereden, terwijl ze op weg is naar haar verloofde die thuis op haar wacht. Wat er precies gebeurd is, is nooit exact boven water gekomen. Evelien wordt met spoed naar het ziekenhuis vervoerd waar blijkt dat zij een ingeklapte longen heeft, haar schouderblad, sleutelbeen, vijf ribben, rug en beide benen heeft gebroken. Daarnaast heeft zij een schedelbasisfractuur opgelopen en ernstig hersenletsel door de klap en het zuurstofgebrek daarna.
De vraag rijst of Evelien ooit nog wakker zal worden en wat haar kwaliteit van leven dan zal zijn.
De lach die altijd bij haar gebleven is
Na een lang revalidatietraject woont Evelien sinds mei 2017 in Reinearde in Utrecht.
Ze zit in haar rolstoel en bewijst daarmee direct dat zij een krachtige vrouw is vol levenslust. In haar haar zitten schuifjes met bloemen, elke dag weer anderen. De bloemen matchen altijd met haar outfit en weerspiegelen haar persoonlijkheid.
Haar lach weerklinkt regelmatig tijdens het interview net zoals haar lach ook geregeld in de revalidatiezaal te horen is; het is de lach die haar nooit verlaten heeft. Evelien staat in het ziekenhuis en in haar omgeving bekend als de vrolijke, jonge vrouw met de bloemen in het haar.
De vechtlust van Evelien
Ze praat anders dan voor het ongeluk, maar zij kan zich prima uitdrukken en verstaanbaar maken. Haar twinkelende ogen vertellen precies hoe Evelien zich voelt en vullen haar woorden aan.
Evelien: “Ik had alles. Ik was verloofd en ging trouwen en had de meest fantastische baan in de zorg. Mijn hele leven lang heb ik al voor mensen willen zorgen en mijn baan in het verzorgingstehuis was mij dan ook op het lijf geschreven.
Jij ziet mij nu in de rolstoel achter deze tafel zitten en het lijkt alsof ik dat al jaren kan. Het tegendeel is waar. Ik kan pas sinds 15 juli in deze rolstoel zitten zonder dat mijn lichaam van alle kanten wordt ondersteund bij het rechtop zitten. Ik heb keihard moeten trainen om mijn lichaam de kracht te geven zelfstandig rechtop in deze rolstoel te kunnen zitten. De verwachting was dat ik dat nooit meer zou kunnen.
Ik heb hard geknokt om op dit punt te komen waar ik nu ben en ik ben nog steeds aan het knokken, want ik wil zoveel mogelijk zelf doen; zoveel als kan. Er zijn dingen die ik nooit meer kan en daar moet ik mij bij neerleggen. Maar alles waarvan de fysio en de arts zeggen dat mogelijk is, daar ga ik voor. “
Ik houd van kleur in mijn leven
Op de deur van de kamer van Evelien hangt een prachtige, gekleurde vlinder en op de muur die helemaal in het teken van Harry Potter staat, prijken de bekende toverstokken. Verder sieren de kleuren roze en paars de ruimte; haar lievelingskleuren.
Evelien: ”Ik ben gek op Harry Potter, vlinders en feeën. Ik houd van fantasy, dat deed ik al voor mijn ongeluk. Ik houd van kleur in mijn leven en ben graag creatief bezig. Ik houd van schilderen, breien en van diamond painting.”
Op haar telefoon toont ze enkele van haar schilderijen en het is verbazingwekkend hoe zij dit heeft kunnen schilderen met slechts één goed functionerende hand. Zij kan haar linkerarm gebruiken, maar haar linkerhand heeft geen grijpfunctie meer en fungeert alleen nog als steunhand.
Revalideren is een dagelijks gevecht
Evelien: “Revalideren is zwaar en eigenlijk een dagelijks gevecht. Ik heb mij zolang opgesloten gevoeld in mijn eigen lichaam. Zeker na het ongeluk toen ik mijn hele lichaam niet meer kon bewegen en niet kon praten, maar ik kon wel denken en voelen. Dat is zo ongelooflijk frustrerend.
Mijn doel is om zoveel mogelijk zelf te kunnen doen en ik zit nog niet aan het einde van mijn kunnen.
Het zijn kleine stapjes die ik zet, maar na zes jaar revalideren, zit ik toch maar mooi in deze stoel en praat ik met jou.”
Het opnieuw leren praten was een confronterend proces. Zoveel denken en voelen en je niet kunnen uitdrukken in woorden.
Evelien: “In het begin klonk ik heel monotoon en mensen vonden dat mijn stem nors en boos klonk. Dat is natuurlijk niet leuk om te horen, want ik ben eigenlijk nooit boos. Het is nu wel verbeterd, maar mensen blijven het vaak nog wel lastig vinden om mij te verstaan. Het vervelendste dat mensen doen wanneer zij mij niet goed gehoord hebben, is het zelf invullen in plaats van gewoon aan mij te vragen of ik het nog een keer wil herhalen. Dat is frustrerend. Vraag het gewoon nog een keer, want ik kan zelf prima uitleggen wat ik wil. Het vraagt misschien alleen iets meer geduld van de ander. “
De fietsoverwinning
De laatste overwinning van Evelien is dan zij kan fietsen en kleine boodschappen kan doen bij de super om de hoek. Wederom heeft zij een stukje zelfstandigheid herwonnen. Makkelijk ging het niet, maar met behulp van trainen en fysiotherapie kan zij nu zelf haar elektronisch ondersteunde handbike aansluiten op haar rolstoel en de fiets loskoppelen bij de supermarkt en op slot zetten. Een handeling waar menigeen niet over na hoeft te denken, maar waar voor Evelien zoveel bij komt kijken.
Haar ogen glimmen van trots en twinkelen als haar diamand paintings wanneer zij vertelt over de progressie die zij de laatste jaren heeft gemaakt.
Evelien: “Eerst kon ik helemaal niks. Daarna kon ik met veel moeite drie kwartier in de rolstoel zitten, voordat ik weer naar bed moest om bij te komen. Ik had het dan ook helemaal gehad. En nu kan ik fietsen.”
Doorzettingsvermogen
Tijdens een revalidatietraject bij de Hoogstraat in augustus 2020 besluit Evelien dat zij wil leren fietsen. Er wordt gezegd dat het niet makkelijk zou zijn, maar wel mogelijk.
Samen met haar fysio volgt een periode van trainen, oefenen en oefenen, want er moeten nog wel een aantal stappen gezet worden.
Naast het lang zelfstandig kunnen zitten in een rolstoel zonder volledige rompondersteuning, moeten ook de armsteunen er tijdelijk af kunnen. De armsteunen zitten namelijk in de weg wanneer Evelien de armbewegingen wil maken die nodig zijn om de handbike te kunnen bedienen. Maar zonder de steunen is het moeilijker om rechtop te blijven én stabiel te zitten.
Verder vraagt de linkerarm om extra aandacht als het aankomt op kracht en uithoudingsvermogen die nodig zijn om de draaibewegingen op de handbike te kunnen maken.
Maar afgelopen maart was het zo ver en kreeg Evelien haar nieuwe paarse, handrolstoel die zij nodig heeft om te kunnen fietsen met haar nieuwe aangepaste handbike. Voor het eerst mocht Evelien nu proberen buiten de revalidatiezaal het fietsen onder de knie te krijgen.
De parkeerplaats onder Reinaerde bleek de ideale plek te zijn om te oefenen met sturen, remmen, bochten nemen, gas geven en het omhoog en omlaag rijden.
Evelien: “Het viel allemaal niet mee, maar ik heb ook zoveel gelachen tijdens dit traject samen met de fysio. Ik nam nog weleens een te krappe bocht of gaf te veel gas. Het is zo belangrijk om de lol van alles te blijven inzien. Ik ben er altijd in blijven geloven en zie mij nu gaan.”
Familie
Evelien onderhoudt een warme band met haar ouders, jongere broer, oudere zus en hun partners. Ze hebben veel contact en met name met haar zus onderneemt Evelien allerlei activiteiten.
Haar ouders spelen een belangrijke en constante rol in haar leven. Ze komen regelmatig op bezoek en om de week logeert zij een weekend bij hen. Haar ouders verhuizen binnenkort naar een straat een paar honderd meter van Evelien vandaan. Het nieuwe doel van Evelien is om straks zelf naar haar ouders te kunnen fietsen. Dit vergt nog wat extra oefenen om langer in de rolstoel rechtop te kunnen blijven zitten zonder armsteunen. Maar Evelien is niet voor één gat te vangen: “Ik hang die steunen anders gewoon in een tas aan mijn rolstoel. En dan zet ik ze er weer op als ik bij mijn ouders ben.”
Ik ben een andere Evelien, maar nog steeds Evelien
Evelien: “Ik was een keer uit eten met mijn ouders in een restaurant en de serveerster vroeg aan mijn vader wat ik wilde bestellen. Mijn vader antwoordde de serveerster: Waarom vraag je dat haar zelf niet?”
Mensen trekken zo snel hun conclusie als je in een rolstoel zit. Dat ik in een rolstoel zit, betekent niet dat er geestelijk iets mis is met mij. Kijk verder dan mijn beperking en luister verder dan de toon van mijn stem. Ik kan prima duidelijk maken wat ik wil, neem de tijd en de moeite om naar mij te luisteren.”
“Ik ben een andere Evelien dan de Evelien van voor het ongeluk, maar ik ben nog wel steeds Evelien. Ik houd nog steeds van gekkigheid en creativiteit. Creatief bezig zijn, is het leukste wat er is!
Daarnaast heb ik tegenwoordig hulp nodig om mijn dag te structureren. Zo zet ik de wekker om mij te helpen herinneren wanneer het tijd is voor de lunch, het avondeten en tijd om mijn medicijnen in te nemen.
Verder heb ik vaste activiteiten in de week die mij structuur geven. Ik heb twee keer in de week fysiotherapie en ga een dag naar de dagbesteding. Mijn dagen verlopen volgens een vast patroon en dat vind ik fijn.”
Het advies van Evelien
Evelien: ”Laat je nooit tegenhouden door je beperkingen om te bereiken wat jij wil. Na zes jaar revalideren zit ik nog steeds niet aan de grens van mijn mogelijkheden. Hoe ver ik nog van die grens af zit, weet niemand en zolang het einde niet in zicht is, ga ik door met het exploreren van al mijn mogelijkheden. Van sommige dingen weet ik dat ik die nooit meer zal kunnen. Dat is vervelend, maar het geeft mij ook gelijk rust waardoor ik het kan loslaten. Alles wat nog wel mogelijk is, wil ik proberen.”
“Ga nooit bij de pakken neer zitten en doe zoveel mogelijk alles zelf.”